Kasabanın Sınırları Yeri ve Konumu
Gözlü Kasabası Konya ili sınırları içerisinde yer alan Sarayönü ilçesine bağlı bir kasabadır. Gözlü, Konya’ya 8O km ve Sarayönü ilçesine 23 km. uzaklıkta olup Konya’nın kuzeybatısındadır.
Sarayönü ilçesinin kuzeyinde yer alan Gözlü Kasabasının, kuzey doğusunda Gözlü TİM., güneyinde Konuklar TİM doğusunda Özkent, batısında Atlantı, kuzey batısında Kolukısa, güney batısında ise Kökez yer almaktadır.
Kasaba genel itibariyle ovalıktır, Yer yer ufak tepelere rastlanır. Bu tepelerin yükseltileri 100 mayi aşmaz. Köyün doğu kesiminin hafif dalgalı bir topografyası vardır. Batı kesiminde ise yukarıda bahsettiğimiz tepelere rastlanır. Köy Beşgöz Çayının yanında yatay yapılı düzlükler üzerinde kurulmuştur.
Kasabanın kurulduğu yerin zemin yapısı kalkerlerden oluşmaktadır. Köyün batı kesimi eğimli, doğu kesimi ise düz bir araziye sahiptir. Köyün batı kesiminde, iki kol halinde uzanan dere vardır. Bu derenin debisi kışları artmakta yazları ise arazi sulaması ve buharlaşma nedeniyle azalmaktadır. Bu kollar birbirinden ayrı olarak akarlar. Bu dereler güney-kuzey uzanışlıdır. Dere köy yakınlarında 2 kola ayrılır. Yaklaşık olarak t km birbirinden ayrı akan bu kollar tekrar birleşir. Böylece dere üzerinde ırmak adası oluşmuş olur. Bu dere Beşgöz Çayıdır. Köyün hemen batısında yer alan bu dere geniş tabanlı bir vadi oluşturmuştur. İki kol arasında kalan bu verimli vadi tabanında çeşitli tarım ürünleri yetiştirilmektedir. Bu dere kaynağını Beşgöz gölünden almaktadır. Dere Kolukısa taraflarında yaz aylarında su noksanlığı nedeniyle kurumaktadır. Köyün iklimi karasal iklimdir. Yazları sıcak ve kurak kışları soğuk yağışlıdır. Maksimum yağışlar ilkbahar aylarında konveksiyonel yağış olarak yağmur şeklinde olmaktadır. Kışın don olayları görülür. Kışın yağışlar kar olarak düşer. Kar yolları kapatacak kadar değildir.
Kasabanın herhangi bir yaylası yoktur. Fakat Kasabada ~.~Mehmet Aliler adında bir yayla vardır. Bu yayla bir aileye aittir. Kasabanın yaylası değildir.
Kasaba halkı tarım ve hayvancılıkla geçimini sağlar. Tarım ilk sırada ye almaktadır. Tarım ürünleri olarak başta tahıl çeşitleri, şeker pancarı, mercimek, nohut, kimyon ve az miktarda sebze yetiştirilmektedir.
Kasaba idari yapı bakımından belediyeliktir. Kasabanın Hürriyet mahallesi adında tek mahallesi vardır. Kasabada okul, cami ve 50 tonluk kantar vardır. Ayrıca adet bakkal, sağlık ocağı ve belediye binası kasaba halkına hizmet vermektedir.
Kasabanın Tarihi:
Gözlü kasabası 1600’lü yıllarda kurulmuştur. Yaklaşık olarak 400 senelik bir mazisi vardır. Kasaba halkının Oğuzların Kayı boyundan olduğu tahmin edilmektedir. Gözlü kasabası kurucularının çoğu Antalya’dan, gelmişler eski Gözlü denilen yere yerleşmişlerdir. Daha sonraları kasabanın batısından geçen Beşgöz Çayının ıslahını yapıp buraları bataklıktan kurtararak tarla haline getirilince, eski yerleştikleri yerden 2 km batıya gelerek çay kenarına yerleşmişlerdir. IV. Murat Bağdat seferine giderken Sarayönü yakınlarından geçmiş kasabadan orduya askerler katılmıştır. Milli mücadelede kasabaya karakol kurulmuş bu karakol vasıtasıyla kasabadan ve civar köylerden cepheye erzak ve asker temin edilmiştir. Kasabada tarihi değere sahip höyükler mevcuttur. Kasabanın girişinde bulunan Değirmen höyüğü ve kasabanın kuzeyinde tahminen Roma devrine ait Karahüyük en önemlileridir. Ayrıca kasabanın yine kuzeyinde bulunan Mezarlı geçit adında bir höyük ile Roma devrine ait bir kale kalıntısı mevcuttur.
Kasabanın Adı
Kasaba Gözlü ismini şöyle almıştır. Kasabanın batısından geçen beşgöz çayı ıslah edilmeden önce sazlık ve kamışlıkmış. Köylüler su ihtiyaçlarını bu çayda karşılarlarmış. Adı geçen bu sazlıkta zamanın kanun kaçakları ve yırtıcı hayvanlar barınırlarmış. Su kenarına giden köy sakinlerine kanun kaçakları ve yırtıcı hayvanlar zarar verdikleri için nöbetleşe üç beş kişi gözcülük ederlermiş, zamanla gözcü kelimesi Gözlü ismine dönüşerek şimdiki halini almıştır.
Kuruluş Yeri ve Dokusu
Gözlü kasabası kuruluş yeri açısından ova köyüdür. Ünlü Coğrafyacı Reşat İZBIRAK’ ın bahsettiği gibi bugün Türkiye’de sayıları on binleri geçen kır yerleşmeleri vardır. Bunların bir kısmı yaylalarda, bir kısmı vadiler içinde, bir kısmı dağlarda, orman içinde, bir kısmı deniz veya göl kenarındadır. Kurulu bulundukları yer açısından ova vadi, yayla, dağ, orman içi ve kıyı köylerinden bahsedilir. Gözlüde bunlardan ova köyü içinde yer almaktadır. Köylerin bulundukları yerin sağladığı doğal varlıklar, bu köylerin geçim kaynaklarının belirlenmesinde birinci dereceden yer tutmuştur. Böylece köyün kendine göre, yerine uyacak şekilde geçinme, çalışma, ürün elde etme durumu ortaya çıkmaktadır. Gözlü kasabasında bulunduğu yere uygun tarım ve diğer ekonomik faaliyetler yapılmaktadır.
Gözlü doku olarak ise toplu bir dokuya sahiptir. Köydeki evler birbirinden uzaktır. Aralarında yaklaşık olarak 20-30 m kadar mesafe vardır. Bunun sebebi ise evlerin avlusunun büyük olmasıdır. Kasabanın içerisinde büyük sokaklar vardır. Bu sokaklar ana caddelere bağlanmaktadır.
Gözlü kasabasında konutlar birbirleriyle yan yana bitişik şekilde olmayıp birbirinden ayrılırlar. Bunun sebebi ise meskenlerin avlularının geniş olmasıdır. Evler tek katlı olup avlu içerisinde mutfak (kilerlik), tahıl ambarı, ahır ve samanlık vardır. Helalar daha çok dışarıdadır. Yeni yapılan evlerde ise içeridedir. Kullanılan ısınma aracı ise odun, tezek ve kömürdür.
D) MESKENLER
Gözlü kasabasında meskenler kerpiçten yapılmış olup, duvar kalınlığı 40 cm’ dir. Evler genelde 3 oda bir salondan oluşmaktadır. Evlerin % 30’a yakını çatılıdır.
Çatı kaplamasında çinko kullanılmaktadır. Modern evler betonarme olup, eski klasik evler toprak yapı şeklindedir. Ayrıca köylülerin kullandığı köy odaları vardır. Bu köy odaları cenaze ve düğün zamanlarında kullanılmaktadır. Hemen hemen her ailenin köy odası bulunmaktadır.
E) ULAŞIMI
Gözlü kasabası Konya’ya 80, Sarayönü ilçesine ise 23 km uzaklıktadır. Kasabayı Sarayönü ilçesine bağlayan yol 1998 yılında asfalt yol haline getirilmiştir. Daha önce bu yol stabilize bir yol idi. Ulaşım belediyenin 2 otobüsü ve halk otobüsüyle sağlanmaktadır. Pazartesi ve Perşembe günleri otobüsle direk olarak Konya’ya gidip gelinmektedir. Diğer günlerde ise sadece Sarayönü’ne gider ve gelirler.
F) SOSYO-KÜLTÜREL DURUMU
Düğün
Gözlü kasabasında düğünler perşembe gününden başlayarak dört gün sürmektedir. Perşembe günü davul zurna çalınarak oğlan evi tarafından gelin kızın başına kına yakmak için kız evine gidilir. Cuma günü düğün daveti nedeniyle yemekler hazırlanır. Cumartesi günü davet verilir. Aynı gün akşamı kına gecesi yapılır. Kına gecesinde bayanlar arasında gece düzenlenir. Düğün boyunca da erkekler kendi aralarında eğlence düzenlerler. Pazar sabahı gelin kız hazırlanır. Saat, on, onbir arasında gelin çıkar. Düğünün ertesi günü gelin sabah elti veya görümce tarafından akrabalara götürülür. Burada akrabalara “dürü” adı verilen hediyeler verilerek elleri öpülür. Aynı gün “yüz açımı” adı verilen olay gerçekleşir. Köydeki halk, gelinin evine bakmaya gelirler. Düğünden bir, iki hafta sonra gelin anne ve babasının elini öpmeye gider.
kaynak: http://www.sarayonu.gov.tr/default_B0.aspx?content=1005
- Category:
- Regional Website